بررسی تاثیر قیمت نفت خام و عرضه انرژی های جایگزین با توجه به تحولات آتی بازار جهانی انرژی

نفت خام مانند هر کالای دیگری دارای جانشین های مشخصی است. بنابراین افزایش قیمت نفت خام، حامل های جانشین را در معرض توجه قرار داده و با کاهش قیمت، انتظار می رود استفاده از حامل های جانشین کمتر شود. علاوه بر این، مدیریت تقاضا و برنامه ریزی برای کاهش مصرف نیز به عنوان ابزاری در اختیار مصرف کننده است. با افزایش قیمت نفت خام و فرآورده های آن، بخش بیشتری از طرح های کاهش مصرف توجیه پذیر خواهند شد. بنابراین انتظار می رود با افزایش قیمت نفت خام، با ثبات سایر عوامل، تقاضای نفت کاهش یابد. این تغییرات را می توان از طریق شاخص شدت مصرف انرژی بررسی کرد. در این مقاله با استفاده از روش تودا و یاماموتو و در چارچوب یک مدل خودتوضیح برداری، به بررسی تاثیر متقابل قیمت نفت، تولید نفت، تولید ناخالص جهانی، عرضه انرژی های جایگزین و شدت مصرف انرژی پرداخته شده است. حوزه مطالعه اقتصاد جهانی و دوره مطالعه 2011-1969 انتخاب شده است. نتایج حاصل تاثیر متقابل قیمت نفت و عرضه انرژی های جایگزین، و عدم تاثیر انرژی های جایگزین بر شدت مصرف انرژی و برعکس را نشان می دهد. همچنین تاثیر قیمت نفت خام بر شدت مصرف انرژی تائید می شود. این نتایج عمدتا مبتنی بر اطلاعات تاریخی (سری زمانی) است. نکته ی حائز اهمیت این است که تحولات در دنیای انرژی روی داده یا رخ خواهد داد که می تواند معادلات بازار انرژی را به نحو محسوسی تحت تاثیر قرار دهد. این تحولات را می توان به دو بخش تقسیم کرد. در بخش اول، ایجاد امکان بهره برداری اقتصادی از منابع نفت و گاز نامتعارف، ساختار بازار انرژی را تحت تاثیر قرار داده و در بخش دوم باید به تحولات سمت تقاضا توجه کرد. تمرکز بر کاهش شدت مصرف انرژی یا افزایش قابلیت جایگزینی یک حامل معین، مهم ترین تحول این بخش محسوب می شود. در همین راستا و همراستای با توسعه صنایع با شدت پائین مصرف انرژی، از جمله صنایع الکترونیک، مخابرات و تکنولوژی اطلاعات، بخش حمل و نقل مورد توجه قرار گرفته است. این بخش بیشترین وابستگی به فرآورده های نفتی داشته به طوری که نزدیک به 70 درصد این فرآورده ها به عنوان سوخت در بخش حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرند. توجه ویژه به تولید و عرضه ی خودروهای الکتریکی مهم ترین رویدادی است که می تواند موجب تاثیر معنی دار بر بازار نفت خام شود. بررسی های این مطالعه نشان می دهد توسعه بکارگیری این خودروها می تواند افزایش تقاضای سوخت در بخش حمل و نقل را کنترل کند. دو رویداد فوق (تحولات همزمات سمت عرضه و تقاضا در بازار انرژی) به همراه کاهش منابع نفت خام ارزان می تواند منجر به شکل گیری نظریه ی چتر هزینه انرژی و اوج تولید اقتصادی نفت، در مقابل نظریه اوج تولید فیزیکی نفت، گردد.